Warszawa lata 20., red. Jan Łoziński. Wydawnictwo BOSZ
Dziesiątki tytułów gazet i czasopism. Ulica rozbrzmiewała polskim, rosyjskim i jidysz. Miasto zachwycało nowymi gmachami, modnymi kamienicami oraz pierwszymi drapaczami chmur w Polsce. Tak wyglądała Warszawa końca lat 20. Zanim przyjdzie kolejna dekada, a wraz z nią wielki kryzys oraz II wojna światowa, stolica rozbudowywała się, modernizowała i tonęła w muzyce.
„Warszawa lata 20.” to najnowszy album z serii „Foto Retro”, stworzony przez Wydawnictwo BOSZ we współpracy z Narodowym Archiwum Cyfrowym. Po raz kolejny czytelnikom oddano do rąk unikatowy zbiór czarno-białych fotografii, które przypominają o dawnej Warszawie i minionych czasach. Druga dekada XX wieku to dla całej Europy czas szalonej działalności awangardy, futurystów oraz abstrakcjonistów. Kolejna rewolucja przemysłowa spowodowała, że świat zaczął zmieniać się w zawrotnym tempie, a wraz z nim społeczeństwo. Po raz pierwszy kobiety odrzuciły gorsety na rzecz znacznie swobodniejszych stylizacji. Europa ponownie zaczęła oddychać po traumie I wojny światowej.
Dla Warszawy szalone lata 20. były również czasem budowania stolicy nowoczesnego państwa. Na ulicach spotykali się repatrianci oraz Polacy z trzech zaborów. Wspólnie tworzyli przyszłość oraz realizowali swoje pragnienia o postępowej Warszawie. Te dążenia przejawiały się między innymi w wizualnej warstwie miasta: nowoczesnej architekturze w stylu art déco. Album „Warszawa lata 20.”. wprowadza nas do tajemniczego i fascynującego świata dancingów, muzyki jazzowej oraz przełomowych wydarzeń politycznych, takich jak zabójstwo prezydenta Gabriela Narutowicza oraz przewrót majowy. Ta pozycja to nostalgiczna i sentymentalna podróż do Warszawy, której już nie ma. Wstęp do albumu napisał znany varsavianista, dziennikarz „Gazety Stołecznej” Jerzy S. Majewski. Do tej pory ukazały się: „Warszawa lata 40.”, „Warszawa lata 50.”, „Warszawa lata 60.”, „Warszawa lata 70.” i „Warszawa lata 80.”.
Marta Cyzio
Medycyna w sztuce, Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK
Największa tegoroczna wystawa krakowskiego Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK, czyli „Medycyna w sztuce” zmusza do konfrontacji z tematami, których często nie potrafimy czy wręcz nie chcemy zauważać.
Ekspozycja skupia prace 58 artystów z całego świata, którzy na różne sposoby podchodzą do tematu medycyny i jej wpływu na ludzkie życie. Mimo uniwersalności samej dziedziny, która dotyka każdego człowieka, niezależnie od wieku, płci, czy miejsca zamieszkania, można z łatwością dostrzec, jak wiele istnieje sposobów na obcowanie i oswajanie człowieka z cielesnością, zdrowiem, chorobą czy ostatecznie ze śmiercią. Organizatorzy wystawy skłaniają do refleksji i konfrontacji z tematami, które powinny być dla nas bliskie, wręcz oczywiste, a mimo to często wywołują strach, złość, obrzydzenie i niemoc. Artyści od wieków fascynują się ludzkim ciałem i jego zagadkami, przełamują tabu kolejnych pokoleń, dążąc do oswajania niewygodnych tematów.
Dzięki albumowi wydanemu przez Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK spojrzenie na nierozerwalną więź człowieka z medycyną przez pryzmat sztuki staje się bardziej zrozumiałe. Znajdziemy w nim nie tylko same prace wraz z opisami uzupełnionymi o biogramy artystów. Album rozpoczyna się zbiorem ciekawych tekstów poruszających temat medycyny i jej relacji ze sztuką. Zawierają one nawiązania do mitologii, kultury czy chociażby wpływu zaburzeń pracy mózgu na naszą kreatywność. Pierwsze opowiadanie wprowadza nas w świat „Medycyny w sztuce” historią Wiedeńskiego Uniwersytetu Medycznego, w którym obecnie można podziwiać zbiory figur anatomicznych i fantomów położniczych z wosku oraz korzystać z otwartych wystaw czasowych.
Autorzy wystawy nie boją się szokować, skłaniać do refleksji, wzbudzać skrajnych emocji. Aby w pełni zrozumieć ich intencje, a także poszerzyć swoją wiedzę na temat samych artystów, ich twórczości oraz zrozumieć, jak wielki wpływ na nasze podejście do życia i zdrowia ma sztuka, warto zajrzeć do tego albumu.
Aleksandra Krajewska
Brescia. Renesans na północy Włoch, pod red. Justyny Aniołek, Muzeum Narodowe w Warszawie
XVI-wieczne Włochy to miejsce ścierania się różnych formuł artystycznych. Kraj podzielony był wówczas na kilka komun miejskich. Już wcześniej, bo od połowy wieku XV, na północy Italii dochodziło do rywalizacji między poszczególnymi miastami na polu sztuki. Każde z nich chciało wywalczyć swoją pozycję. Malarstwo Lombardii, czyli północnej części Włoch, jest nieco mniej znane polskim miłośnikom sztuki renesansowej, jednak w niczym nie ustępuje głównym ośrodkom twórczym, takim jak Wenecja, Florencja czy Rzym.
Pięknie wydany katalog „Brescia. Renesans na północy Włoch. Moretto – Savoldo – Moroni. Rafael – Tycjan – Lotto” towarzyszy głośnej wystawie w Muzeum Narodowym w Warszawie (możemy ją oglądać od 2 czerwca do 28 sierpnia) i w sposób kompleksowy przybliża nam historię malarstwa tamtego regionu. Pozwala zaznajomić się z dziełami wybitnych malarzy, których twórczość charakteryzowała reguła wierności prawdzie i dążenia do realizmu detalu. Wśród nich znajdziemy choćby takie nazwiska jak: Moretto, Savoldo, Moroni, Rafael, Tycjan i Lotto.
Album, oprócz opisów poszczególnych obrazów, zwiera też teksty prezentujące tło epoki. Dopełnieniem prezentowanych obrazów są też opisy przedmiotów pochodzących z tamtego okresu – dowiemy się z nich m.in. jakie postacie zostały upamiętnione na medalach z brązu, jak powstał podręcznik do obróbki metali oraz w jaki sposób wykonano XVI-wieczne skrzynie.
Ta starannie przygotowana pozycja zarówno pod względem graficznym, jak i merytorycznym, będzie prawdziwą gratką nie tylko dla miłośników renesansowego malarstwa.
Piotr Cyran
Fot. Marcos Rodriguez Velo dla enter the ROOM