To tu odnowiono halę, która ma być jednym z najbardziej prężnie działających ośrodków kultury w Polsce. Tu zobaczymy nowe spektakle Krzysztofa Warlikowskiego i projekty – nie tylko teatralne – artystów z całego świata. Maciej Czeredys opowiada nam o nowym budynku Nowego Teatru, koncepcji Międzynarodowego Centrum Kultury oraz tym, co czeka nas na otwarciu tej przestrzeni.
Zmodernizowany budynek Nowego Teatru jest zabytkiem. Kiedy powstał? Co się w nim wcześniej znajdowało?
To hala warsztatowa, zwana również garażem. Została zbudowana w 1927 roku na potrzeby Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania Miasta. Wówczas były to przedmieścia – teren Mokotowa od zaledwie kilkunastu lat był częścią Warszawy. Hala została postawiona na skraju dawnego wyrobiska gliny, które stopniowo było zasypywane gruzem i śmieciami. Trudno powiedzieć, czy na tamte czasy budynek był nowoczesny – z pewnością nie była to architektura awangardowa. To po prostu porządna, żelbetonowa struktura, w której były garażowane i naprawiane śmieciarki. Wiedzieliśmy, że pod tynkiem elewacji wschodniej ukryty jest napis, był on widoczny na starych zdjęciach. W trakcie robót budowlanych odkryliśmy go – napis „Garaż Miejski” towarzyszy betonowej Syrence autorstwa Zygmunta Otto, znanego secesyjnego rzeźbiarza, który robił dekoracje np. Hali Koszyki. Co ważne, garaż został zaprojektowany nie przez architekta, ale inżyniera – Tadeusza Emmla. Stąd to, co w budynku jest najbardziej interesujące, to przede wszystkim żelbetowa konstrukcja, złożona struktura filarów, podciągów, belek ( w tym potężnych belek systemu Vierendeela), żeber, filigranowych łukowych dźwigarów o rozpiętości ponad 22 m.
Hala wygląda na solidną bryłę, która niewiele w sobie kryje, a okazuje się, że jest naprawdę ciekawie. Co teraz będzie w środku?
Przede wszystkim teatr – nietypowy, bo pośród warszawskich teatrów publicznych nie ma podobnej przestrzeni. To pusta hala, niektórym przypomina bardziej studio filmowe, a nie klasyczny teatr z kulisami, kurtyną, sceną i widownią. Wnętrze zostało zaprojektowane w ten sposób, aby można było w różnych konfiguracjach lokalizować scenografię i w różny sposób tę przestrzeń wykorzystywać. W trakcie eksploatacji pojawiły się w niej różne wstawki, zabudowania. Większość tych przekształceń została zlikwidowana, postaraliśmy się tę przestrzeń otworzyć w maksymalnym stopniu, jedynie wokół sali prób powstał dwupoziomowy „obwarzanek”. Tam zostało zlokalizowane zaplecze artystyczne i techniczne. Pozostała część to trzy sekcje, które mogą zostać połączone w jedną. Pierwsza sekcja najbliższej ulicy Madalińskiego to strefa foyer (ponad 700 m²), druga centralna – pod kolebką – to główna sala teatralna (też ponad 700 m²), a trzecia (około 200 m²) to sala prób.
Kto odpowiada za modernizację budynku?
Nie mieliśmy jednego generalnego projektanta całości. Przebudowę budynków, a więc przede wszystkim garażu zaprojektowała Pracownia Piotr Fortuna Architekci z Gdyni. Projekt krajobrazowy przestrzeni zewnętrznych przygotowała Pracownia Architektury Krajobrazu La.Wa. – głównie Łukasz Kowalski i Karolina Samborska. Wnętrza były projektowane przez naszą scenografkę, czyli Małgorzatę Szcześniak. Wspierał ją Łukasz Kwietniewski. Małgorzata Szcześniak jest wybitną scenografką i ma ogromne wyczucie przestrzeni i formy. Podjęła się tego projektu, by nadać wnętrzom wyrazistość i powiązać je z estetyką teatru Warlikowskiego.
Czy sam Krzysztof Warlikowski nadzorował prace na budowie?
Krzysztof Warlikowski to postać, która stoi za ideą powstania Nowego Teatru, ale to Małgorzata Szcześniak, jego najbliższa współpracowniczka, aktywnie uczestniczyła w pracach nad projektami, a później czuwała z nami nad przebiegiem realizacji.
Budynek ma służyć jako Międzynarodowe Centrum Kultury, czyli przestrzeń interdyscyplinarna. Co będzie miało tu miejsce oprócz teatru?
Pokazuje to już bardzo bogaty program otwarcia, w ramach którego prezentowane będą przedstawienia teatralne, koncerty, wystawy. Otwieramy nowym spektaklem Krzysztofa Warlikowskiego „Francuzi”, a pierwszą premierą w nowym obiekcie będzie spektakl dla dzieci „Piotruś Pan”. Będą także prezentowane spektakle zagraniczne. Trzeba jednak zaznaczyć, że choć instytucja ma w nazwie teatr, to teatr będziecie jednym z filarów programu.
Opisując przestrzeń zewnętrzną, użyto słowa „ekoton”, co oznacza ekosystem będący strefą przejściową. Czy udało się zrealizować założenia dotyczące krajobrazu?
Na razie jesteśmy jeszcze przed posadzeniem zieleni, lecz mówimy tu głównie o funkcjonalnym ekotonie – czy to uda się zrealizować, zobaczymy dopiero, gdy przestrzeń będzie użytkowana. Założenia są takie, że strefa zewnętrzna ma charakter porowaty: w ogrodzeniu będą ławki, rozsuwane panele, wiele nowych wejść. Zależało nam na stworzeniu miejskiego siedliska – przestrzeń jest raczej betonowa, co odpowiada jej użytkowemu charakterowi, ale w tym betonie pojawiają się wyglądające na przypadkowe rozcięcia, w których będzie pojawiać się roślinność kojarzona z chwastami. Nie chodzi o dekoracyjność, lecz o aspekt użytkowy. Roślinność ta będzie rozrastała się spontanicznie, będzie też dużo nowych drzew, krzewów, co ma zachęcać małe ptaki do przylatywania. W planach są też np. ule. W przestrzeni zewnętrznej będzie również strefa edukacyjna, duży trawnik od ulicy św. Szczepana, budynek Świetlicy, letnia kawiarnia od strony ulicy Madalińskiego.
Zarówno hala warsztatowa, jak i krajobraz, mają wpisywać się w kontekst Starego Mokotowa. Czy w planach jest nawiązanie współpracy z lokalnością?
Jak najbardziej tak, przede wszystkim dzięki strefie edukacyjnej, czyli programowi Świetlicy. Nowy Teatr to przede wszystkim miejsce dla twórczych działań i spotkań, które funkcjonuje na co dzień. Zależy nam, aby przestrzenie ogólnodostępne samoorganizowały się. Lokalni mieszkańcy mogą proponować teatrowi swoje pomysły, nowe miejsce to znakomita płaszczyzna do współpracy.
Kiedy odbędzie się otwarcie Międzynarodowego Centrum Kultury?
Otwarcie planujemy na połowę kwietnia. Towarzyszyć mu będzie wspomniany spektakl „Francuzi”.
Więcej informacji o programie otwarcia i spektaklach na stronie www.nowyteatr.org.
Fot. Jakub Certowicz